معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان و مقررات مرتبط با آن
معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان چه اساس محاسبه می گردد؟
علاوه بر انواع شرکت هایی که در قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران تعریف شده‌اند، نوع خاصی از شرکت ها تحت عنوان شرکت های دانش بنیان نیز وجود
دارند که در سال‌های اخیر نقش بسیار مهمی در توسعه فناوری و اقتصاد کشور ایفا کرده‌اند.
این شرکت ها به دلیل ماهیت فناورانه و نوآورانه خود، از جایگاه ویژه ای در نظام حقوقی و اقتصادی کشور برخوردار هستند.
یکی از مهم‌ترین تفاوت های شرکت های دانش بنیان با سایر شرکت‌ها، رویه خاص ثبت و ارزیابی آن‌ها است.
فرآیند ثبت شرکت دانش‌بنیان نیازمند تأییدیه هایی از نهادهای مربوطه، به‌ویژه کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان، می‌باشد و با ثبت ساده یک شرکت
تجاری در اداره ثبت شرکت‌ها تفاوت دارد.
علاوه بر تفاوت های ساختاری و فرآیندی، این شرکت ها از مزایای متعددی نیز بهره‌مند می‌شوند که از مهم ترین آن ها می‌توان به معافیت های مالیاتی
اشاره کرد.
با این حال، معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان مشروط به رعایت برخی شرایط و ضوابط خاص است که توسط سازمان امور مالیاتی و معاونت علمی و
فناوری ریاست جمهوری تعیین می‌گردد.
در این مقاله، تمرکز ما بر بررسی دقیق مقررات مالیاتی شرکت های دانش بنیان و شرایط بهره مندی از معافیت های مالیاتی ویژه آن هاست.
این اطلاعات می‌تواند راهنمایی مؤثر برای کارآفرینان، حسابداران، مشاوران مالی و مدیران شرکت های فناور باشد که قصد دارند از این ظرفیت قانونی بهره‌مند
شوند.
شرکت دانش بنیان چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
در سال های اخیر، یکی از انواع شرکت هایی که رشد چشمگیری در فضای اقتصادی و فناورانه کشور داشته‌اند، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند.
این شرکت‌ها بر پایه علم، دانش و نوآوری فعالیت می‌کنند و دارایی اصلی آن‌ها نه سرمایه مالی، بلکه دانش فنی و فناوری‌های نوین است.
شرکت دانش بنیان به سازمانی اطلاق می‌شود که با تکیه بر توسعه اختراعات، نوآوری و تولید فناوری، در جهت حل مسائل علمی و صنعتی کشور گام برمی‌دارد.
بسیاری از این شرکت ها در زمینه هایی همچون تولید نرم‌افزار، فناوری اطلاعات، نانوتکنولوژی، زیست‌فناوری و سایر حوزه‌های دانش محور فعال هستند.
اهداف شرکت های دانش‌بنیان
تشکیل و توسعه شرکت های دانش بنیان با اهداف زیر دنبال می‌شود:
- افزایش هم افزایی میان علم و ثروت
- توسعه اقتصاد دانش محور در کشور
- بهره برداری از ظرفیت های علمی دانشگاه ها و مؤسسات تحقیقاتی
- گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری در حوزه‌های صنعتی و تجاری
- تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه
- طراحی، تولید و عرضه محصولات با ارزش افزوده بالا
شرکت های دانش بنیان به عنوان بازیگران اصلی در عرصه نو آوری، می‌توانند نقشی کلیدی در تحقق اهداف علمی کشور ایفا کنند.
دسته بندی شرکت‌های دانش‌بنیان
شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس ساختار مالکیتی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- شرکت‌های خصوصی دانش بنیان:
در این نوع، بیش از ۵۰ درصد سهام شرکت متعلق به اعضای هیئت علمی یا اشخاص حقیقی است و دانشگاه‌ها سهم کمتری دارند. - شرکت های دولتی دانش بنیان:
اگر ۵۰ درصد یا بیشتر از سهام شرکت متعلق به دانشگاه‌ها یا مؤسسات پژوهشی وابسته به دولت باشد، شرکت به عنوان یک شرکت دولتی دانش‌بنیان شناخته می‌شود.
دسته بندی شرکت های دانش بنیان از منظر مالیاتی
از نظر مقررات مالیاتی شرکت های دانش‌بنیان، تقسیم‌بندی دیگری نیز صورت می‌گیرد.
در این دسته‌بندی، شرکت‌ها به دو سطح نوع ۱ و نوع ۲ طبقه‌بندی می‌شوند که هر سطح نیز به دو زیرشاخه نوپا و تولیدی تقسیم می‌گردد.
- شرکت‌های نوع ۱:
این شرکت‌ها کالاها و خدماتی با پیچیدگی فنی بالا، ارزش افزوده قابل‌توجه و در حوزه فناوری‌های پیشرفته تولید می‌کنند. - شرکت‌های نوع ۲:
فعالیت این شرکت‌ها نیز در زمینه‌های فناورانه است، اما سطح پیچیدگی محصولات آن‌ها پایین‌تر از شرکت‌های نوع ۱ است.
این تقسیم بندی‌ها در بررسی معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان تأثیرگذار هستند، زیرا مشمول بودن یا نبودن یک شرکت به معافیت‌های مالیاتی
ویژه، بسته به نوع فعالیت، سطح فناوری، و تشخیص کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان است.
معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان و شرایط بهره مندی از آن
یکی از مهم‌ترین مزایا و مشوق‌هایی که برای حمایت از شرکت‌های فناور در نظر گرفته شده است، معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان است.
این معافیت که در راستای توسعه اقتصاد دانش‌محور و حمایت از نوآوری طراحی شده، مشروط به رعایت قوانین و شرایط خاصی بوده و تنها به برخی از شرکت‌ها تعلق می‌گیرد.
تفاوت معافیت مالیاتی شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری با سایر شرکت‌ها
برای درک دقیق‌تر سازوکار معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان، ابتدا باید بین دو دسته از این شرکت‌ها تمایز قائل شد:
- شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری
- شرکت های دانش‌بنیان خارج از پارک‌ها
بر اساس اصل ۵۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، هیچ نوع مالیاتی بدون تصویب قانون وضع نمی‌شود و هیچ‌گونه معافیت یا بخشودگی نیز بدون وجود قانون معتبر امکان‌پذیر نیست.
در همین راستا، طبق قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، شرکت‌های مشمول می‌توانند تا ۱۵ سال از معافیت‌های مالیاتی، حقوق
گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی بهره‌مند شوند؛ مشروط بر آنکه شرایط لازم را دارا باشند.
به طور خاص، استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری، در صورتی که دارای مجوز معتبر فعالیت از پارک و ثبت رسمی
در فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان باشند، واجد شرایط بهره‌مندی از این معافیت‌ها خواهند بود.
شرایط معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان تولیدی نوع ۱
براساس قوانین جاری، شرکت‌ها و مؤسساتی که تحت پوشش قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان قرار می‌گیرند، تنها در صورتی می‌توانند از
معافیت مالیاتی استفاده کنند که به‌عنوان یکی از انواع زیر تأیید شده باشند:
- دانش‌بنیان تولیدی نوع ۱
- دانش‌بنیان نوپای نوع ۱
این شرکت‌ها باید محصولاتی را ارائه دهند که دارای سطح فناوری بالا، پیچیدگی فنی قابل توجه، و ارزش افزوده زیاد باشند.
لازم به ذکر است که معافیت مالیاتی فقط شامل درآمد حاصل از محصولات تأیید شده دانش‌بنیان خواهد بود.
به عنوان مثال، چنانچه شرکتی دارای ۵ محصول باشد و فقط ۲ محصول از سوی کارگروه ارزیابی، به‌عنوان کالای دانش‌بنیان سطح ۱ تأیید شود، آن شرکت تنها
می‌تواند برای درآمد حاصل از همان ۲ محصول از معافیت مالیاتی تا ۱۵ سال استفاده کند؛ سایر درآمدها مشمول مالیات خواهند بود.
معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان خارج از پارک علم و فناوری
بر اساس مفاد قانون، شرکت‌های دانش‌بنیان سطح ۱، اعم از نوپا یا تولیدی، حتی اگر خارج از پارک‌های علم و فناوری فعالیت داشته باشند، نیز می
توانند از معافیت مالیات بر درآمد برخوردار شوند.
با این حال، این معافیت تنها شامل درآمدهایی می‌شود که مستقیماً ناشی از فعالیت‌های دانش بنیان باشند، نظیر:
- قرارداد های تحقیق و توسعه
- تجاری سازی نوآوری ها
- تولید کالاها و خدمات فناورانه
- توسعه نرم افزارهای پیشرفته و محصولات با فناوری برتر
نحوه ارزیابی و اعتبار زمانی معافیت مالیاتی
نکته مهم آن است که کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان، هر ساله فهرست کالاها و خدمات تأیید شده را به اداره امور مالیاتی کشور ارسال
می‌کند.
بنابراین، معافیت مالیاتی این شرکت‌ها باید به‌صورت سالانه مورد بررسی و تأیید مجدد قرار گیرد.
به طور کلی، مدت زمان بهره‌مندی از این معافیت‌ها حداکثر تا ۱۵ سال خواهد بود، مشروط به آنکه شرکت در هر سال، همچنان واجد شرایط فعالیت در قالب
شرکت دانش‌بنیان باقی بماند و فرآیندهای ارزیابی را با موفقیت طی کند.
مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات بر حقوق و سایر نکات کلیدی در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان
یکی از نکات مهم و گاه مورد سوءبرداشت در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان، موضوع مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر حقوق کارکنان است.
برخلاف برخی تصورها، شرکت‌های دانش‌بنیان از این دو نوع مالیات معاف نیستند.
عدم معافیت از مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر حقوق کارکنان
بر اساس قوانین جاری، تمامی شرکت‌های دانش‌بنیان موظف به پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر حقوق پرسنل خود هستند.
تنها درآمدهای ناشی از فعالیت‌های مورد تأیید کارگروه ارزیابی دانش‌بنیان که در حوزه فناوری‌های برتر و تجاری‌سازی محصولات دانش‌محور تعریف می‌شود،
می‌تواند مشمول معافیت مالیاتی شود.
فرایند درخواست معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان
برای برخورداری از معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت باید:
- درخواست خود را حداکثر تا ۱۵ مرداد هر سال به کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه دهد.
- تنها کالاها و خدماتی که در همان سال در لیست مورد تأیید کارگروه قرار گرفته و به سازمان امور مالیاتی ارسال شده‌اند، مشمول معافیت خواهند بود.
- لیست کالاها و خدمات تأییدشده در نیمه دوم سال از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به اداره امور مالیاتی ارسال می‌شود.
❗ توجه مهم: معافیت ۱۵ ساله برای تمامی محصولات شرکت صادر نمی‌شود؛ بلکه تنها شامل درآمد ناشی از محصولات یا خدمات تأییدشده در هر
سال مالی است.
معافیت مالیاتی شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری
شرکت‌های دانش‌بنیان که در پارک‌های علم و فناوری مستقر هستند، از امتیاز ویژه‌ای برخوردارند.
بر اساس قانون اداره مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، این شرکت‌ها می‌توانند تا ۲۰ سال از معافیت مالیاتی کامل در خصوص درآمدهای ناشی از فعالیت‌های تعیین‌شده در مجوز پارک برخوردار شوند.
ویژگی‌های کلیدی این معافیت:
- نیاز به دریافت مجوز استقرار از مدیریت پارک علم و فناوری
- عدم نیاز به اخذ مجوز معافیت مالیاتی از کارگروه ارزیابی
- محدود بودن معافیت به فعالیت‌های انجام‌شده در محدوده پارک و در چارچوب مجوز صادرشده
اظهارنامه مالیاتی و نحوه تنظیم آن برای شرکت‌های دانش‌بنیان
تنظیم صحیح اظهارنامه مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان اهمیت زیادی دارد.
شرکت‌هایی که بخشی از فعالیت آن‌ها مشمول معافیت مالیاتی است، باید در اظهارنامه مالیاتی خود:
- درآمدهای مشمول معافیت و غیرمشمول را به‌طور دقیق تفکیک کنند.
- تأییدیه کارگروه ارزیابی برای کالاهای معاف را ضمیمه کنند.
- در صورت استقرار در پارک علم و فناوری، مجوز فعالیت صادره از پارک را ارائه دهند.
حمایت‌های گمرکی از شرکت‌های دانش بنیان
از دیگر مشوق‌های اعطاشده به شرکت‌های دانش‌بنیان، معافیت از پرداخت حقوق گمرکی برای واردات تجهیزات سرمایه‌ای است.
این معافیت بر اساس ضوابط گمرک جمهوری اسلامی ایران، به شکل اعمال تعرفه صفر درصد برای برخی محموله‌ها در نظر گرفته می‌شود.
🔸 نکته مهم: در گمرک، اصطلاح «معافیت گمرکی» به‌کار نمی‌رود.
بلکه محموله‌ها بر اساس اسناد و آیین‌نامه‌های ابلاغی با تعرفه صفر ترخیص می‌شوند. رعایت ادبیات صحیح در تعامل با گمرک توصیه می‌شود.
معافیت از حق بیمه قراردادها
بر اساس تفاهم‌نامه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با سازمان تأمین اجتماعی، قراردادهای شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولید کالا و
خدمات دانش‌بنیان، از پرداخت حق بیمه قراردادها معاف هستند.
این حمایت در کاهش هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها نقش چشمگیری ایفا می‌کند.
استفاده از امریه سربازی در شرکت‌های دانش‌بنیان
یکی دیگر از تسهیلات قابل‌توجه، امکان گذراندن خدمت وظیفه در قالب امریه در شرکت‌های دانش‌بنیان است.
این موضوع باعث جذب نیروی انسانی متخصص و کاهش دغدغه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی شده و به توسعه منابع انسانی شرکت‌ها کمک می‌کند.
بخشنامه رسمی سازمان امور مالیاتی در خصوص معافیت شرکت‌های دانش‌بنیان
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در بخشنامه شماره ۲۰۰/۹۶/۱۰۷، اسامی شرکت‌های دانش‌بنیان مشمول معافیت مالیاتی در سال ۱۳۹۵ را اعلام کرده است.
این روند هر سال توسط ادارات کل امور مالیاتی تکرار می‌شود و بر اساس فهرست ارسالی از سوی کارگروه ارزیابی دانش‌بنیان انجام می‌گیرد.
فرآیند اعطای معافیت مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان
یکی از مهم‌ترین مشوق‌هایی که در راستای حمایت از شرکت‌های فناور و نوآور در کشور در نظر گرفته شده، معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان است.
این معافیت در قالب فرآیندی مشخص و سالانه و با نظارت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اجرا می‌شود.
ارزیابی مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان چگونه انجام می‌شود؟
در هر سال، در سه‌ماهه نخست، فرآیندی تحت عنوان ارزیابی مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان توسط معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اجرا می‌گردد.
هدف این ارزیابی، بررسی سطح فناوری محصولات، میزان نوآوری، و احراز صلاحیت کالاها و خدمات برای بهره‌مندی از معافیت مالیاتی است.
✅ نکته: شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری تحت ارزیابی مستقیمی از سوی همان پارک قرار می‌گیرند و معافیت آن‌ها از طریق قوانین و مقررات حاکم بر پارک‌های علم و فناوری صادر می‌شود.
در مقابل، شرکت‌هایی که خارج از پارک فعالیت می‌کنند، باید فرآیند ارزیابی مالیاتی خود را از طریق کارگروه ارزیابی معاونت علمی ریاست‌جمهوری پیگیری کنند.
در این ارزیابی‌ها، علاوه بر بررسی فنی محصولات، شناسایی و تأیید نام‌های تجاری جدید نیز از جمله موارد کلیدی به‌شمار می‌رود.
سقف ریالی معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان
یکی از مزایای برجسته شرکت های دانش‌بنیان این است که هیچ سقف مشخصی برای میزان معافیت مالیاتی آن‌ها تعیین نشده است.
به عبارت دیگر، این شرکت‌ها می‌توانند به‌طور کامل از پرداخت مالیات مربوط به درآمد حاصل از فروش کالاها و خدمات دانش‌بنیان خود معاف شوند؛ مشروط به آنکه این محصولات مورد تأیید کارگروه ارزیابی قرار گرفته باشند.
طبق ضوابط معاونت علمی:
- ۵۰ درصد مبلغ معافیت مالیاتی باید به افزایش سرمایه شرکت اختصاص یابد.
- ۵۰ درصد باقیمانده باید در حوزه تحقیق و توسعه (R&D) هزینه شود.
بر اساس قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، مدت بهره‌مندی از این معافیت حداکثر تا ۱۵ سال تعیین شده است.
وضعیت شرکت‌هایی با سال مالی متفاوت از پایان اسفندماه
برخی شرکت‌ها، به‌ویژه شرکت های صادرات و واردات، به‌دلیل تطابق با تقویم میلادی، پایان سال مالی خود را به آذرماه موکول می‌کنند.
در این موارد، طبق قانون مالیات های مستقیم، شرکت‌ها باید اظهارنامه مالیاتی خود را حداکثر تا پایان فروردین‌ماه سال بعد به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.
در حال حاضر، مقررات خاص یا مجزایی برای این دسته از شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌ها در نظر گرفته نشده است.
اما با توجه به فرآیندهای ارزیابی مالیاتی که تا ۷ الی ۸ ماه پس از ارسال اظهارنامه انجام می‌شود، شرکت‌ها زمان کافی برای آماده سازی و طی مراحل قانونی را خواهند داشت.
در جلسات ارزیابی مالیاتی که پس از اظهارنامه برگزار می‌شود:
- همه محصولات جدید و نام‌های تجاری ثبت‌شده شرکت بررسی می‌شوند.
- گزارش نهایی به معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری ارائه می‌شود.
- سپس فهرست نهایی شرکت‌ها و کالاهای مشمول معافیت به سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ می‌شود.
بدون دیدگاه